Jak powszechny jest ubytek słuchu u dzieci? Jak go rozpoznać? Jakie są jego przyczyny i rodzaje? Co można zrobić i jak leczyć ubytki słuchu u dzieci?

Jak często utarta słuchu występuje u dzieci?

Według raportów Centrum Kontroli Chorób, ubytek słuchu dotyka 1,7 na każde 1000 badanych niemowląt i 5 na każde 1000 dzieci w wieku od trzech do 17 lat. Utrata słuchu może wystąpić w zakresie od łagodnego do głębokiego ubytku słuchu.

Jak rozpoznać utratę słuchu u niemowląt?

Lokalizacja źródła dźwięku
Lokalizacja lub umiejętność wskazania źródła dźwięku jest umiejętnością łatwą do zaobserwowania u niemowląt. Powinieneś zacząć od obserwowania noworodka, sprawdź czy otwiera szerzej powieki lub porusza oczami w reakcji na głośne dźwięki. Po pięciu lub sześciu miesiącach możesz dalej sprawdzać jego zdolność lokalizowania źródła dźwięku, za pomocą szeptu, wydając ciche dźwięki za nim lub obok niego, gdy się tego nie spodziewa. Pomocne będą również grzechoczące zabawki lub inne o małym natężeniu dźwięku. Słysząc, dziecko powinno odwrócić głowę w stronę źródła dźwięku.

Kamienie milowe w rozwoju słuchu
Poniżej znajdują się ważne punkty, których należy szukać w mowie i słuchu dziecka na poszczególnych etapach rozwoju: 

Pierwsze cztery miesiące

• Jest zaskoczone głośnymi dźwiękami
• Rozpoznając znajomy głos uspokaja się
• Budzi się lub reaguje na głośne dźwięki
• Odpowiada na twój głos uśmiechając się

4 do 9 miesięcy

• Zauważa lub odpowiada na głośne zabawki
• Odpowiada na mowę innych, uśmiechając się
• Odwraca głowę w kierunku znajomych dźwięków

9 do 15 miesięcy

• Reaguje na swoje imię 
• Zaczyna powtarzać proste dźwięki
• Używa swojego głosu aby zwrócić uwagę innych osób
• Rozumie podstawowe komendy

15 do 24 miesięcy

• Buduje słownictwo mówione
• Przestrzega podstawowych poleceń głosowych
• Wskazuje na obiekty, które nazywasz
• Interesuje się piosenkami, rymowankami i opowiadaniami 

Utrata słuchu może wystąpić u dzieci również po okresie niemowlęcym. Poniżej znajduje się kilka symptomów, na które należy zwrócić uwagę, szczególnie jeśli są podstawy aby sądzić, że dziecko znajduje się w grupie ryzyka (uszkodzenia genetyczne narządu słuchu w rodzinie):

• Z trudnością rozumie innych
• Mówi inaczej niż rówieśnicy
• Zwiększa głośność telewizora i urządzeń elektronicznych 
• Nie odpowiada na swoje imię
• Ma problemy z nauką
• Skraży się na bóle uszu lub dźwięki
• Wielokrotnie prosi o powtórzenie

Przyczyny utraty słuchu u dzieci

Ubytek słuchu może być wrodzony (obecny od urodzenia) lub nabyty (powstały po urodzeniu). Około 50% wszystkich przypadków wrodzonego ubytku słuchu ma podłoże genetyczne. Innymi przyczynami ubytku słuchu, poza uwarunkowaniami dziedzicznymi, mogą być choroby, infekcje nabyte w okresie prenatalnym oraz schorzenia okołoporodowe.

Wrodzony ubytek słuchu
Wrodzony ubytek słuchu to taki, z którym dziecko przychodzi już na świat. Jego obecność można zdiagnozować tuż po urodzeniu i powstaje na skutek predyspozycji genetycznych (jedną z najczęstszych przyczyn genetycznych jest mutacja w genie GJB2), chorób matki podczas ciąży, stosowania środków farmakologicznych podczas ciąży, konfliktu serologicznego, promieniowania rentgenowskiego.

Czynniki genetyczne lub odziedziczone po rodzicach, które mogą prowadzić do utarty słuchu, obejmują:

Autosomalny recesywny ubytek słuchu, który stanowi około 70% przypadków genetycznego ubytku słuchu. Dzieje się tak, gdy żaden rodzic nie ma ubytku słuchu ale każdy rodzić nosi recesywny gen utraty słuchu i przekazuje go dziecku.

Autosomalny dominujący ubytek słuchu, który stanowi około 15% genetycznego ubytku słuchu. Dzieje się tak, gdy jedno z rodziców nosi dominująy gen utraty słuchu i przekazuje go dziecku.

Zespoły genetyczne takie jak: zespół Downa, zespół Ushera, zespół Treachera Collinsa, zespół Waardenburga, zespół Crouzona i zespół Alporta.

Czynniki niegenetyczne, które mogą prowadzić do wrodzonej utraty słuchu, obejmują:

Powikłania porodowe takie jak: infekcje u matki, brak tklenu lub transfuzje krwi. Ponadto, przedwczesne porody, zaburzenia układu nerwowego lub mózgu, cukrzyca ciążowa lub matczyna oraz używanie narkotyków, spożywanie alkoholu czy palanie podczas ciąży.

Nabyta utrata słuchu

Utrata słuchu może również rozwinąć sie po urodzeniu, w takich przypadkach nazywa się to nabytą utratą słuchu. Nabyta utrata słuchu może nastąpić na wiele sposobów, w tym: perforacja błony bębenkowej, przedczesny poród, otoskleroza lub choroba Meniere'a, poważne uszkodzenia głowy, nieleczone lub częste zakażenia ucha oraz ekspozycja na bierne palenie.

Rodzaje utraty słuchu u dzieci

Przewodzeniowy ubytek słuchu
Każdy problem w obrębie ucha zewnętrznego lub środkowego, który uniemożliwia prawidłowe przewodzenie dźwięku określany jest jako przewodzeniowy ubytek słuchu. Przykładem takiego ubytku może być nagromadzenie się woskowiny w kanale słuchowym lub płynu w uchu środkowym. Przewodzeniowy ubytek słuchu nie zawsze jest trwały i można go leczyć. O ile oczyszczenie ucha z nadmiaru woskowiny przez lekarza laryngologa przynosi natychmiastową poprawę słyszenia, pozostałe problemy wymagają leczenia farmakologicznego lub operacyjnego.

Typowe przyczyny przewodzeniowego ubytku słuchu to: korek woskowinowy (nadmiar zalegającej woskowiny w kanale słuchowym, drobne przedmioty, które dziecko może włożyć sobie do uszu), infekcje ucha (otitis  media), lub zaleganie wody po kąpieli w kanale słuchowym, tzw. „ucho pływaka” (otitis exterma).

Niedosłuch zmysłowo-nerwowy
Niedosłuch zmysłowo-nerwowy jest skutkiem uszkodzenia ucha wewnętrznego (ślimaka) lub nerwów przewodzących dźwięki z ucha do mózgu. Niedosłuch zmysłowo-nerwowy jest trwały. Przyczyny utraty słuchu zmysłowo-nerwowej mogą obejmować: nieprawidłowy rozwój płodowy, niektóre leki, następstwa chorób wirusowych, przewlekłe, wysiękowe infekcje ucha środkowego, nadmiernie narażenie na hałas.
Mieszany ubytek słuchu
Mieszany ubytek słuchu jest połączeniem niedosłuchu przewodzeniowego i zmysłowo-nerwowego. Możliwości leczenia tego typu ubytku ograniczają się jedynie do jego przewodzeniowego charakteru.

Jakie są metody leczenia ubytku słuchu u dzieci?

Dzięki dzisiejszym możliwością leczenia, Twoje dziecko może prowadzić pełne i niezależne życie oraz skuteczne komunikować się z otaczającymi je osobami. Ważne jest jednak, aby jak najszybciej zdiagnozować zaistniały problem słuchowy i w razie konieczności rozpocząć leczenie, rehabilitację ubytku słuchu. Audiolog to specjalista, który może pomóc wybrać najlepszą opcję rehabilitacji ubytku słuchu dla Twojego dziecka. 

Aparaty słuchowe
Aparaty słuchowe dla dzieci to urządzenia noszone za uchem, które sprawiają, że dźwięki są głośniejsze, bardziej wyraźne i łatwiejsze do usłyszenia. Istnieje kilka różnych rodzajów aparatów słuchowych dostępnych dla najmłodszych pacjentów. Postęp technologiczny czyni je mniejszymi i bardziej dyskretnymi, oferując jednocześnie lepsze wspomaganie słuchu.

Implanty ślimakowe
Implant ślimakowy jest powszechnym i skutecznym rozwiązaniem na całe życie dla osób z głębokim niedosłuchem lub całkowitą głuchotą. Implant ślimakowy omija elementy ucha dziecka, które nie działają prawidłowo, przekazując dźwięk w formie sygnałów elektrycznych przez nerw słuchowy do mózgu.
Implanty ślimakowe są urządzeniami dwuelementowymi, z wszczepianą pacjentowi jednostką wewnętrzną (tzw. elektrodą) i umieszczonym za uchem procesorem mowy. Wybór właściwego rozwiązania należy skonsultować ze swoim audiologiem aby wspólnie podjąć właściwy wybór dla Twojego dziecka. 

Terapia mowy i języka
Terapia mowy i języka powinna być częścią planu opieki nad dzieckiem, aby pomóc mu nauczyć się efektywnej komunikacji z otaczającymi go rówieśnikami. 

Jeśli podejrzewasz, że Twoje dziecko cierpi na ubytek słuchu, natychmiast udaj się do lekarza w celu oceny słuchu lub wykonania badania przesiewowego noworodka.

Więcej informacji na blogu: www.geers.pl/blog/